
Doğalgaz Taşımacılığı Nasıl Yapılır?
Doğalgazın boru hatlarıyla ve yüksek basınç altında taşınılabilir olması ekonomik bir enerji alternatifi olarak dünya ekonomisinde yerini almasını sağlamıştır. 19. yüzyıl sonlarında küçük çaplı ve kısa mesafeli hatlar ile başlayan doğalgaz taşımacılığı, artan tüketime ve teknolojik gelişmelere paralel olarak günümüzde daha büyük çaplı borularla daha uzun mesafelerde ve yüksek basınçla yapılmaktadır.
1-Boru Taşımacılığı
Doğalgaz, şehirlerarasında çelik borularda yüksek basınçla (40–70 bar) taşınır. Şehir yakınındaki ana basınç düşürme istasyonlarında 14–19 bara düşürülür. Bu basınç şehir içerisinde belirli merkezlerde 4 bar’a indirilir. 4 bar basınçtaki doğalgaz, (PE) polietilen borularla mahalle aralarına ve konut girişlerindeki (RS) regülatör istasyonlarına gelerek basınç 21 mbar’a veya büyük tüketim noktalarında 300 mbar’a düşürülür. Bu tesisatlar şehir içi dağıtım ihalesini alan firma tarafından yapılır. Doğalgaz buradan bina içerisinde çelik borularla yakma cihazlarına getirilerek kullanılır. Bina iç tesisatı dağıtımı yapan gaz firmasının yetki verdiği makine mühendisleri tarafından yapılır.
2-LNG Taşımacılığı
Boru hattıyla taşınması imkânsız olan durumlarda doğalgaz gemilerle taşınır. Bu durumda doğalgaz eksi 163 °C’nin altında soğutularak ve basıncı yükseltilerek hacmi 600 kere küçültülür. Doğalgazın bu haline “Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG- Liquified Natural Gas)” denir. Sıvılaştırma sırasında kirleticiler uzaklaştırıldığından LNG doğalgaz ile kıyaslandığında daha temizdir. Sıvılaştırılmış doğalgaz, daha sonra “ metan tankeri” denilen özel şekilde donatılmış gemilerle nakledilir.
Kuzey denizinde çıkan doğalgazı Almanya’ya bağlayan 2000 km uzunluğundaki boru hattı, dünyanın en uzun doğalgaz denizaltı boru hattıdır. Dünyada hızlı bir şekilde tüketimi artan doğalgaz tesisatlarının ulaşamadığı yerlerde devreye LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) girmektedir. LNG’nin kaynama derecesi 1 atm de -161 C’dir.
LNG taşınması ve stoklanması için sıcaklığını muhafaza eden vakumlu izolasyon malzemesi ile yalıtılmış tanklar kullanılmaktadır.
LNG çoğunluğunu metanın oluşturduğu bir hidrokarbon karışımı olup, içerisinde az miktarda etan, propan, azot ve normal olarak doğalgazda bulunan diğer bileşenleri ihtiva eder. LNG’nin yoğunluğu bileşimine bağlıdır ve genellikle 430 kg/m – 470 kg/m arasında değişir. Bazı durumlarda yoğunluk 520 kg/m’ e kadar çıkabilir. LNG bileşenine bağlı olarak atmosferik basınçta -166/157 C’lik bir kaynama sıcaklığına sahiptir. Bir birim LNG yaklaşık 600 birim hacminde doğalgaza eş değerdir.
LNG ortam sıcaklığında yüksek basınç değerlerinde sıvı halinde tutulabildiği için atmosfer basıncındaki yaklaşık olarak kaynama derecesi olan -162 C kadar soğutulur. Dolayısı ile LNG’yi taşıyabilmek için bu sıcaklığı mümkün olan en az ısı girdisi ile korumaya çalışmamız gerekir. Bundan dolayı LNG kreyojenik tanklarla taşınır ve stoklanır. Kreyojenik tanklar iç içe iki tanktan oluşup iki tank arasına konulan izolasyon malzemesinin bulunduğu ortamın vakumlanması ile yalıtılmıştır.